Tunceli Kaleleri
Ambar Köyü Kalesi (Merkez)
Tunceli Merkez ilçeye bağlı Ambar Köyü’nde bulunan bu kalenin kitabesi bulunmamaktadır. Ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Bununla ilgili kaynaklarda da yeterli bilgi bulunmamaktadır.
Kale kesme ve moloz taştan yapılmıştır. Giriş kapısı kayaların oyulması ile oluşturulmuş, bunun arkasına da iç içe üç oda yapılmıştır. Kale içerisinde sarnıç kalıntıları vardır. Ayrıca çevresinde de sulama kanallarına ait izler görülmektedir.
Mazgirt Kalesi (Mazgirt)
Tunceli ili Mazgirt ilçesinde bulunan bu kale MÖ. IX. yüzyılda yöreye hâkim olan Urartular tarafından yapılmıştır. Kale içerisinde bulunan bir Urartu kitabesine dayanılarak da kalenin Urartu Kralı II.Rusas zamanında yapıldığı sanılmaktadır.
Kale kayalardan ve moloz taşlardan yararlanılarak yapılmıştır. Kale girişi bir mağaradan olup, buraya taş bir merdivenle çıkılmaktadır. Sur duvarları moloz taşlardan yapılmıştır. Yer yer de kayalardan yararlanılmıştır.
Kale içerisinde yapı kalıntıları ile geç devirlere ait yel değirmeni kalıntıları bulunmaktadır.
Kale Köyü Kalesi (Mazgirt)
Tunceli ili Mazgirt ilçesi Kale Köyü’nde bulunan bu kalenin giriş kapısı üzerindeki kitabeden MÖ. IX. yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır.
Moloz taş ve kayalardan oluşan kalenin sur duvarları kısmen günümüze ulaşabilmiştir. Ancak bu kalıntılardan planını çıkarmak mümkün olamamıştır. Kale içerisinde moloz taştan yapılmış çeşitli yapı temel kalıntıları görülmektedir.
Bağın Kalesi (Mazgirt)
Tunceli ili Mazgirt ilçesi Bağın (Dedebağ) Köyü yakınlarında bulunan bu kaledeki bir kitabeden MÖ. IX. yüzyılda Urartu Kralı Menuas tarafından yaptırıldığı öğrenilmektedir. Bu kitabe Harput Müzesi’nde bulunmaktadır. Selçuklular XIII. Yüzyılın başlarında yöreye hâkim olmuş ve bu kaleyi bir süre kullanmışlardır.
Moloz taşlardan ve kayalardan yararlanılarak yapılan kalenin çevresindeki surlardan çok az bir kalıntı ile bazı temel izleri günümüze gelebilmiştir. Kalenin bulunduğu alanda çeşitli yapılara ait temel kalıntıları vardır. Ayrıca kalenin içerisine merdivenle çıkılmakta, girişin yanında kayalar oyularak oluşturulmuş bir mekân bulunmaktadır.
Pertek Kalesi (Pertek)
Tunceli ili Pertek ilçesinin 3 km. güneybatısında, Eski Pertek’in güneybatısında kayalık bir tepe üzerinde, Murat Nehri kıyısında bulunan bu kale Keban Barajı’nın yapımından sonra etrafı sularla çevrili bir ada görünümünü almıştır.
Kale Mengücekoğulları tarafından XI. yüzyılda yapılmıştır. Bazı kaynaklarda da Selçuklular zamanında yapıldığı yazılıdır. Daha sonra Osmanlılar tarafından da kullanılmıştır. Osmanlı döneminde Halit Bin Velid tarafından onarılmış, daha önce kalede bulunan karakuş heykeli kaldırılarak Arapça yazılmış bir kitabe konulmuştur.
Evliya Çelebi’ye göre Pertek sözcüğü Moğolca Karakuş anlamına gelmektedir. Buradaki Karakuş heykeli kale burçları üzerinde bulunuyordu.
Kale kesme ve moloz taştan yapılmıştır. Çevresindeki kayalardan da savunma amaçlı olarak yararlanılmıştır. Kale iç içe iki surdan meydana gelmiştir. Kuzeybatısındaki bir kapıdan iç kaleye girilmektedir. Güney duvarında da yer yer taşlar arasında mavi renkte çini parçaları ile karşılaşılmıştır. Günümüze kale içerisindeki büyük bir sarnıç ile küçük yapılara ait kalıntılar gelebilmiştir.
Kalenin eteklerinde Pertek Beyi Baysungur’un yaptırdığı Baysungur Camisi (1577), Çelebi Ali Camisi (1568) ve Bağdat Savaşı sırasında yapılmış olan Murat Kervansarayı bulunuyordu.
Sağman Kalesi (Pertek)
Tunceli ili Pertek ilçesi Sağman Köyü’nde bulunan bu kale sarp bir tepe üzerinde yapılmıştır. Kitabesi günümüze gelemediğinden ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.
Kalenin yapımında moloz taş kullanılmış, ayrıca çevresindeki kayalardan da yararlanılmıştır. Tam bir planı çıkarılamamakla beraber çevreyi kontrol eden gözetleme kalesi niteliğinde olduğu sanılmaktadır. Yuvarlak burçlarından biri iyi durumda günümüze gelebilmiştir.
